معرفی رشته شیمی
شیمی، رشته ای است که خواص ماده، شیوه تولید و تغییرات آن ها را از هسته اتم بررسی می کند. این رشته به تربیت متخصصانی که با تحقیق، آزمایش و مطالعه به نوآوری و ابداع پرداخته و یا فراورده های شیمیایی را کنترل می کنند می پردازد. رشته شیمی دارای دو بخش علم شیمی و صنایع شیمی می باشد. علم شیمی بعنوان یکی از علوم پایه زیر بنای علوم مختلفی مانند پزشکی، بیولوژی، دندانپزشکی، بیوتکنولوژی، داروسازی و رشته های گوناگون مهندسی است. صنایع شیمیایی عبارت است از صنایعی که در آن واکنش شیمیایی صورت می پذیرد یعنی محصولات اولیه براساس واکنش های صورت گرفته به محصولات جدید با خواص متفاوت تبدیل می شوند. رشته شیمی دارای دو گرایش کاربردی و محض است. درگرایش شیمی محض دانشجو دروس مربوط به چهار گرایش اصلی شیمی که شامل شیمی فیزیک ، شیمی‌آلی، شیمی معدنی و شیمی تجزیه می شود را مطالعه می کند. در شیمی کاربردی، دانشجو برخی از دروس مهندسی شیمی از جمله تصفیه آب و فاضلاب و اصول صنایع شیمیایی را مطالعه می کند. این گرایش ارتباط نزدیک تری با صنعت دارد و در حالت کلی در مقطع کارشناسی گرایش کاربردی و گرایش محض تفاوت چندانی ندارند. می توان گفت دانش آموخته رشته شیمی محض در شروع یک فعالیت صنعتی نقش دارد و راهکار ساخت یک ماده را ارائه می دهد و سپس یک فارغ التحصیل شیمی کاربردی طراحی نیمه صنعتی ماده را انجام می دهد.
تفاوت رشته مهندسی شیمی و رشته شیمی
مهندسی شیمی ترکیبی ازعلم شیمی و مهندسی مکانیک است و همانند دیگر رشته های مهندسی با ریاضیات سر و کار دارد. رشته شیمی بطور مستقیم با علم شیمی در ارتباط است و به مطالعه ذرات و مواد شیمیایی می پردازد.
واحد های درسی رشته شیمی
دروس عمومی: 20 واحد
دروس پایه: 26 واحد
دروس اختیاری: 15 واحد
دروس الزامی تخصصی: 17 واحد
دروس الزامی مشترک: 59 واحد
تعداد کل واحد ها: 137 واحد
درس های این رشته در طول تحصیل
دروس مشترک در رشته شیمی عبارتند از:
روش استفاده از متون علمی شیمی
معادلات دیفرانسیل
شیمی فیزیک
ریاضی عمومی
شیمی عمومی
جداسازی و شناسایی ترکیبات آلی
شیمی آلی
شیمی معدنی
فیزیک پایه
شیمی تجزیه دستگاهی
مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی
کارگاه یا شیشه گری
زبان تخصصی شیمی
کاربرد طیف‌سنجی در شیمی آلی
شیمی تجزیه
دروس تخصصی گرایش شیمی محض
مبانی شیمی کوانتومی
طیف سنج مولکولی
گرافیک و نقشه خوانی
اصول صنایع شیمیایی
شیمی فیزیک آلی
شیمی آلی فلزی
دروس تخصصی گرایش شیمی کاربردی
شیمی صنعتی
خوردگی فلزات
کارآموزی تابستانی
گزارش نویسی و سمینار
اصول تصفیه آب و پساب‌های صنعتی
اصول محاسبات شیمی صنعتی
کارگاه یا شیشه گری
گرافیک و نقشه‌خوانی
(بسیاری از درس‌‌های این رشته همراه با آزمایشگاه است)
گرایش های رشته شیمی
گرایش های این رشته در مقطع کارشناسی عبارتند از:
گرایش شیمی محض
گرایش آفت کش ها
گرایش فناوری اطلاعات
گرایش محیط زیست
گرایش شیمی کاربردی
گرایش شیمی دارویی
گرایش های دیگر این رشته شامل موارد زیر می باشد:
معدنی: مطالعات و سنتز ترکیبات آلی- فلز، معدنی و تهیه ترکیبات مختلف از مواد اولیه ارزان قیمت
آلی: ساخت ترکیبات آلی جدید، مکانیسم واکنش‌ها، بررسی و شناسایی ترکیبات و بیوشیمی
شیمی فیزیک: مطالعات تئوری و تجربی در زمینه سینتیک واکنش‌ها و ترمودینامیک
نانو شیمی: گرایش بین رشتهای می باشد و به بهبود ویژگی های ترکیب با دخالت ابعاد می پردازد.
پلیمر: به بررسی و سنتز پلیمرهای طبیعی و مصنوعی کاربرد آنها می‌پردازد.
فیتوشیمی: بررسی شیمی گیاهان
تجزیه: آموختن نحوه کار با دستگاههای آنالیز از جمله جذب و نشر اتمی، اسپکتروسکوپی، کروماتوگرافی، الکتروشیمی، اشعه ایکس و نوشتن دستور کار برای اندازهگیری مقدار آن در نمونه یا شناسایی مجهول
اسانس: درصد اجزا، نوع، ویژگیها و نحوه جداسازی ماده موثر گلها برای تولید اسانس مصنوعی
پیشرانهها: کاربرد و بررسی واکنش‌ها و مواد پرانرژی مناسب برای صنایع نظامی
دریا: به بررسی مواد محلول، مواد معلق، شیمی آب، آلایندهها و جمعآوری اطلاعات جدید در زمینه شیمی در اقیانوس و دریا می‌پردازد.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر در رشته شیمی
امکان ادامه تحصیل در رشته شیمی در مقطع دکتری در داخل و خارج از کشور وجود دارد.
دوره کارشناسی ارشد شیمی شامل هشت گرایش می باشد که عبارتند از:
شیمی تجزیه
شیمی کاربردی
شیمی فیزیک
نانوشیمی
شیمی پلیمر
شیمی آلی
شیمی معدنی
فیتو شیمی
پس از اخذ مدرک کارشناسی ارشد دوره دکترای شیمی دو بخش « پژوهشی وآموزشی» ارائه می گردد.
دانشگاه های پذیرنده رشته شیمی
صنعتی شریف – تهران
شهید بهشتی – تهران
الزهرا(س) - تهران
دانشگاه صنعتی اصفهان
مازندران - بابلسر
بوعلی سینا - همدان
رازی - کرمانشاه
شهید مدنی آذربایجان - تبریز
شهید چمران اهواز
صنعتی شاهرود
فردوسی - مشهد
تربیت دبیر شهید رجایی_تهران
خوارزمی - تهران
شهید باهنر - کرمان
خلیج فارس - بوشهر
پیام نور آذربایجان شرقی - مرکز تبریز
پیام نور تهران - مرکز ورامین
لرستان - خرم آباد
سیستان و بلوچستان - زاهدان
آیت الله بروجردی - بروجرد
هرمزگان - بندرعباس
کردستان - سنندج
بین المللی امام خمینی(ره) - قزوین
گیلان - رشت
حکیم سبزواری - سبزوار
وظایف کارشناسان شیمی
درحالت کلی وظایفی که می توان از یک کارشناس شیمی با گرایش های مختلف انتظار داشت شامل موارد زیر می باشد:
توسعه داروها در صنعت پزشکی
تشخیص و درمان بیماری های گوناگون در بخش بهداشت و درمان
تهیه معرف های شیمیایی و محلول های مورد نیاز
تجزیه و تحلیل شواهد پزشکی قانونی در تحقیقات جنایی
طراحی و انجام آزمایش های آزمایشگاهی
تولید الیاف مصنوعی و پلاستیک در صنایع پلیمر
پاکیزه نگهداشتن منابع آبی
به کارگیری راه های ایمن برای دفع زباله های صنعتی
مشاهده و ثبت نتایج
ارائه یافته ها و گزارش گیری
تولید محصولات جدید و کنترل کیفیت آن ها در صنایع غذایی
بررسی تغییرات آب و هوایی
مشارکت در فرآیندهای ارتقاء کیفیت و بهینه سازی روش ها و فعالیت ها در آزمایشگاه
توانایی فارغ التحصیلان رشته شیمی
دسته بندی کلی از توانایی ها دانش آموختگان این رشته شامل موارد زیر می باشد:
ارائه خدمات آموزشی در سطح موسسات آموزشی، دبیرستان ها و دانشگاه ها
آمادگی برای ادامه تحصیلات در مقاطع بالاتر برای تامین اعضای علمی در مراکز علمی و پژوهشی، دانشگاه و سایر
استفاده از گیاهان دارویی موجود در مملکت، به منظور شناسایی و استخراج موارد کاربرد این گیاهان به کمک متخصصان داروساز
و....
بازار کار رشته شیمی
همه کارخانه ها در بخش کنترل کیفیت نیاز به یک یا چند فارغ التحصیل شیمی دارند و یا در تمام صنایع برای بررسی مواد اولیه با توجه به استاندارد های جهانی احتیاج به دانش آموختگان این رشته است. همچنین این افراد می توانند کارگاه یا کارخانه های کوچک یا بزرگ دایر کنند.
برخی از مراکز جذب کارشناس شیمی عبارتند از:
فرهنگ و آموزش عالی
صنایع و معادن
نفت
وزارتخانه های آموزش و پرورش
صنایع سنگین
کشاورزی
آموزشگاه های شیمی
صنایع شیمی
رعنا
